پایان نامه

تمامی فارغ التحصیلانی که دوره ارشد و دکترا را پشت سر گذاشته اند خاطرات تلخ و شیرین بسیاری از روابط خود با اساتید راهنما و مشاور دارند. رابطه اساتید و دانشجو هم می تواند به رابطه ای دوستانه بدل شود و هم به رابطه ای سرد و از روی تکلف. در این مورد دورانانجام پایان نامه بسیار مهم است و گام اساسی و نخست برای برقراری هرچه بهتر روابط، آشنایی طرفین از وظایف و حقوق خویش است. دانشجو می تواند برای یک پایان نامه ارشد و یا دکترای خوب از همان ابتدای تحصیل رابطه خوبی با اساتید شکل دهد تا از راهنماییهای آنها استفاده کند.

اساتید راهنما وظیفه پشتیبانی از دانشجویان را دارند و این پشتیبانی سه جنبه دارد:
1-    پشتیبانی فکری
پشتیبانی فکری یعنی همان کنترل کیفیت که لازم است استاد راهنما روند انجام پروژه را جوری کنترل کند که دانشجو در بهترین راه قدم برداشته و کار به سرانجام رسد چرا که موفقیت دانشجو، موفقیت استاد و شکست دانشجو، شکست وی است که متاسفانه برخی از اساتید خود را چندان در موفقیت و شکست دانشجو مسؤول نمی دانند.
2-    پشتیبانی احساسی و روحی
استاد راهنما وظیفه دارد فضایی فراهم کند که در آن فضا دانشجو به راحتی پرسشگری کند و دغدغه ها و نگرانی هایش را مطرح کند چرا که در این دوران گاه دانشجو از شدت فشار های وارده تا مرز انصراف هم پیش می رود و یا به شدت خسته، افسرده و سرخورده می شود و وظیفه استاد راهنماست که در این مراحل سخت به دانشجو دلگرمی دهد.
3-    پشتیبانی ابزاری
قطعا برای انجام پایان نامه و پروژه های دانشجویی، نیاز به تجهیزات و امکاناتی است که در خور هر موضوع و رشته ای متفاوت است و این از وظایف اساتید راهنما و مراکز آموزشی و پژوهشی ست تا این امکانات را در اختیار دانشجو یا پژوهشگر قرار دهند.

وظایف دانشجو

دانشجو مالک و مدیر پایان نامه خودش است و لازم است که برای جلب هرچه بیشتر و بهتر نظر استاد راهنمای خویش موضوعاتی را انتخاب کند که ترجیحا مورد علاقه یا تخصص استاد راهنمای خویش باشد چرا که در این صورت استاد راهنما با انگیزه و علاقه بیشتری پیگیرپژوهش دانشجوست. دانشجو باید توجه داشته باشد که همواره برای حل مشکلات و پیدا کردن پاسخ های احتمالی بهتر است پیش از مراجعه مستقیم به ستاد به قدر کفایت راجب مسئله پیش آمده اندیشیده و راه حل های احتمالی را بررسی کرده باشد و با دست پر نزد استاد برود چرا که در این مورد استاد راهنما صرفا سرنخ ها را ارئه داده و همیشه آماده پاسخ به هر سوال یا مشکلی نیست.

تفاوت استاد راهنما و استاد مشاور

معمولا اساتید مشاور نقش کمرنگ تری نسبت به اساتید راهنما دارند به خصوص در مواقعی که انتخاب استاد مشاور نه از روی ضرورت که از سر اجبار به دلیل قوانین آموزشی است. اما در مواردی که استاد مشاور تخصصی متفاوت از استاد راهنما دارد نقش آن پررنگ تر می شود. در موارد دیگر استاد مشاور می تواند به عنوان یک اهرم کارا و بعضا توانمند میان استاد راهنما و دانشجو باشد و دانشجو نیست باید از این فرصت کمال استفاده را ببرد ولی لازم به ذکر است در مواردی که نیاز به تغییر در روند انجام پژوهش است این عمر صرفا باید با موافقت استاد راهنما باشد چرا که هدایتگر اصلی هر پایان نامه استاد راهنما است.

اختلاف نظرها

طبیعی ست که در روند انجام پایان نامه مانند هرکار دیگری اختلاف نظر یا سلایق بین استاد و دانشجو به وجود خواهد آمد. اگر اختلاف نظر علمی باشد که به راحتی با مراجعه به منابع و مراجع علمی قابل بررسی و بحث است اما گاهی اختلاف نظرها ناشی از تفاوت در دیدگاه هاست. در این موارد توصیه می شود که هر دو طرف با خونسردی و با دلایل منطقی مخالفت خود را ابراز کنند. حتی اگر مخالفت های استاد راهنما از نظر دانشجو فاقد منطق است توصیه می کنیم به جای برخورد سریع و مخالفت ناگهانی با بیان مشکلات ناشی از دیدگاه استاد راهنما به طرفین فرصت تامل بیشتر در رابطه با موضوع را بدهند.
هم چنین دانشجو باید هوشیار باشد که قربانی اختلاف نظر میان اساتید راهنما و مشاور نشده و بهتر است که تمامی جلسات با حضور هر سه نفر و در یک جو آرام برگزار گردد.
روابط میان انسانها به اندازه خود آنها پیچیده است. کیفیت روابط استاد و دانشجو قطعا بر خروجی یک پایان نامه تاثیر خواهد داشت لذا لازم است دانشجو با ذکاوت و تیزهوشی هرچه تمام روابط را مدیریت کند.

منبع: نقش استاد راهنما